Hoe jij over jezelf denkt, het beeld wat je van jezelf hebt, heeft direct invloed op hoe je eet, je sociale leven en op je mentale gezondheid.
Nog altijd zijn er veel mensen die hun leven op pauze zetten, tot ze hun ‘ideale figuur’ hebben bereikt. Want dan ‘ben je de beste versie van jezelf’. Maar wanneer je diep bij jezelf naar binnen gaat? Is dit dan de waarheid? Als je eerlijk naar jezelf bent, ben je dan ooit goed genoeg? Of blijf je altijd streven naar een nóg betere versie??
Diëten en de dieetindustrie hebben geen enkele intentie om jou beter te laten voelen over jezelf, het tegenovergesteld juist. Dat is namelijk hun verdienmodel; jouw onzekerheid.
Wanneer er één dieet echt zou werken, zou er geen dieetindustrie zijn die 225 biljoen waard is. Elke keer begin je weer met een nieuw dieet, denk je ‘joh lekker bezig, gaat goed zo’, door psychologische en fysieke tekorten krijg je eetbuien/ga je stiekem eten, en begin je weer met een nieuw dieet want nee nee: “deze keer werkt het echt!”.
Herkenbaar?
Op de lange termijn zorgt dit patroon voor een verstoorde relatie met voeding en een negatief zelfbeeld, omdat je nooit goed genoeg bent. Dat is immers altijd de boodschap: maak jezelf kleiner, dan pas ben je goed genoeg.
Als iemand (vaak goed bedoeld) zegt: “Wat zie je er goed uit, ben je afgevallen?”
Is jouw gedachte en overtuiging: “ik kan er alleen maar goed uitzien als ik afgevallen ben”
Dit soort opmerkingen zijn een voorbeeld van de toxische dieetcultuur en dragen bij het stigma te vergroten. Daarom mijn advies: geef nooit commentaar over iemands uiterlijk tenzij die dat in 5 seconden kan veranderen (bijvoorbeeld; een een stukje spinazie tussen de tanden, of een rok die nog vast zit in panty). Die persoon weet heus wel hoe zijn/haar lichaam eruit ziet..
In dit blog gaan we verder in op de gevolgen van een negatief zelfbeeld en wat het jou allemaal kan brengen wanneer je voor jezelf gaat leven en je lichaam gewoon als je lichaam gaat zien.
De invloed van een negatief zelfbeeld is namelijk veel groter dan je denkt. Een negatief zelfbeeld leidt tot meer diëten, verstoord eetgedrag, overmatig sporten en uiteindelijk tot eetstoornissen.
Hoe je zelfbeeld je eetgedrag beïnvloed
Van alle factoren die worden beïnvloed door zelfbeeld, komt verstoord eetgedrag het vaakst naar voren. Dus hoe jij over je lichaam denkt, bepaald de keuzes die je maakt op het gebied van voeding.
Stel je eens die plant voor in je huis die het niet meer zo goed doet. Die staat al een jaar stof te happen en sterft een langzame dood. Je weet wel dat je er beter voor zou ‘moeten’ zorgen en af en toe geef je hem een scheutje water, maar eigenlijk heb je er geen zin in, je irriteert je vooral aan deze plant.
Stel je nu die super mooie bloeiende plant eens voor, die jij net van een geliefde vriendin hebt gekregen die midden op de tafel staat te stralen. Elke dag kijk je even hoe het gaat, of die water nodig heeft en of er toevallig al een nieuw blaadje groeit. Je voelt trots en blijdschap als je naar die plant kijkt en zorgt er als vanzelf beter voor.
Het lijkt misschien een gekke vergelijking, maar zo werkt het ook met onze zelfbeeld en zelfzorg. Wanneer jij je de hele dag irriteert aan je lichaam, negatief over jezelf praat en denkt, is er een kans dat jij jezelf méér gaat verwaarlozen, net als die eerste plant. Je wéét dat je beter voor je lichaam zou ‘moeten’ zorgen, daarom start je bijvoorbeeld een dieet of ga je een sport doen die je helemaal niet leuk vindt. Dit doe je niet omdat je ervan geniet, dit doe je ‘omdat het moet’, vanuit externe redenen. Maar dat is geen zelfzorg, en zelden vol te houden.
Wanneer jij juist lekker in je vel zit, trots bent op je lichaam en het laat stralen, net zoals die tweede plant, is de kans groot dat je (na je relatie met voeding geheeld te hebben) voor jezelf gaat zorgen omdat je wílt dat het goed gaat met je lichaam. Je houdt van jezelf, en je wil graag dat het goed gaat met de mensen en dingen van wie je houdt. Je checkt in bij jezelf, luistert naar wat je lichaam nodig heeft. Je doet dit vanuit interne redenen.
Zo heeft jouw zelfbeeld dus invloed op zelfzorg. Bewegen en voedzame maaltijden eten vallen onder zelfzorg, en dat gaat veel gemakkelijker als je voor jezelf zorgt vanuit liefde (je wilt dat het goed met je gaat) dan haat (je doet het nou eenmaal om te overleven of in een bepaald plaatje te passen).
Hoe een negatief zelfbeeld je leven beperkt
Het is helemaal niet gek dat jij in deze maatschappij soms onzeker bent over je lichaam. Als jij vanaf kinds af aan leert dat ‘dik’ een scheldwoord is (zelfde geld voor ‘homo’). En je dat dus niet moet zijn. Als jouw moeder zich elke ochtend in de badkamer weegt en vervolgens een slecht humeur heeft omdat het anders is dan ze gehoopt had. Als je lekker op een feestje aan het spelen bent, een koekje wil eten en je tante zegt “kind, zou je dat nou wel doen?” Dat heeft allemaal invloed op je zelfbeeld op latere leeftijd.
In onze maatschappij praten we over veel verschillende soorten van discriminatie en dat is super, die gesprekken moeten zeker gevoerd worden. Wel heb ik vaak het idee dat we één vorm van discriminatie nog wel eens willen vergeten: ‘vetfobie’.
Vetfobie = mensen die dik zijn als minder waard/lui/ongezond bestempelen.
Vetfobie beïnvloedt ons allemaal. Of je nou dik of dun bent, in verschillende gradaties ervaren we allemaal het negatieve gevolg van vetfobie.
- 46% van de Engelse (geen cijfers voor Nederland) vrouwen is ooit gepest vanwege hun lichaamsgewicht.
- Het stigma is zelfs zo groot dat 30% van de (weer Engelse) vrouwen minstens een jaar van hun leven zou willen geven om hun ideale figuur te bereiken (Tribole & Resch, 2021).
Persoonlijk schrik ik enorm van deze cijfers en aan de andere kant verbaast het me ook weinig.. We worden geconditioneerd om zo klein mogelijk te willen blijven, want anders val je ‘buiten de norm’. De (patriarchale) bedachte norm voor wat jij wel en niet mag zijn. Hoe een (vrouwen)lichaam eruit hoort te zien.
Hoe vetfobie invloed heeft op je zelfbeeld is duidelijk. En hoe dit verstoorde zelfbeeld weer invloed heeft op je leven kan er als volgt uitzien:
- Niet op foto’s willen staan
- Niet naar het zwembad willen gaan (met je kinderen)
- Sowieso oncomfortabel zijn in zwemkleding
- Feestjes vermijden
- Niet op een evenement willen spreken omdat ‘iedereen dan naar je kijkt’
- Extreem gaan diëten voor sociale evenementen, bijvoorbeeld een bruiloft
- Alleen maar grote ‘afkledende’ kleding dragen om jezelf te verstoppen
Hoe mooi zou het zijn als je je niet meer laat tegenhouden om je leven te léven. Dat je wel gewoon op de foto gaat staan, wél met je kids dat zwembad in duikt, wél naar die feestjes gaat.
Hoe een negatief zelfbeeld invloed heeft op je mentale gezondheid
Misschien herken je het wel, jouw gedachten over je lichaam kunnen je helemaal overnemen. Alsof je met niks anders meer bezig kan zijn. Wat we ons vaak niet beseffen is dat dit ook een coping kan zijn om pijn te vermijden. Wanneer je continue in je hoofd zit omdat je denkt niet goed genoeg te zijn, en je daar maar genoeg op focust, hoef je je niet meer met andere gevoelens bezig te houden.
Ook kunnen diëten en overmatig sporten coping mechanismen zijn om maar niet te hoeven voelen. Je leeft volgens een schema, die jou precies vertelt wat je moet doen en wat ‘goed voor jou zou zijn’ waardoor je niet bij jezelf naar binnen hoeft te gaan en te voelen wat je nu écht wilt.
Als jij als kind al de overtuiging hebt geïnternaliseerd dat jouw behoeften er niet toe doen dan kan het leven naar een schema van de ander, of je lichaam constant in een bepaalde vorm gieten omdat dat van je verwacht wordt, een gevoel van rust en schijnveiligheid geven. Omdat de andere kant; luisteren naar jóuw behoeften, pijn in de vorm van schuld en schaamte veroorzaakt.
Dit heeft ook invloed op eetgedrag. Wanneer je eet vanuit veiligheid omdat je niet weet hoe je anders met je emoties om moet gaan, is dit ook een manier om maar niet in het moment te hoeven zijn, niet te hoeven voelen.
Wanneer je morgen/maandag weer begint met diëten, kan dit ‘veilig’ voelen omdat je het gewend bent. Maar op lange termijn kom je niet verder. Sterker nog, als jij je gevoelens blijft wegduwen, jezelf blijft verstoppen achter een negatief lichaamsbeeld, zorgt dit voor veel stress in je lijf waardoor je steeds verder van jezelf verwijdert raakt.
Hoe een negatief zelfbeeld van jou een perfectionist maakt
Uit onderzoek blijkt ook dat zelfbeeld invloed heeft op perfectionisme. Dit is niet zo gek wanneer je bedenkt dat perfectionisme je ook kritischer op jezelf maakt en je flink kan inzoomen op zogenaamde ‘imperfecties’.
Deze werkt ook weer andersom: wanneer je van jezelf perfectionistisch bent, kan het ook zijn dat je streng voor jezelf bent en dit doortrekt naar je lichaam en uiterlijk.
Perfectionistische mensen krijgen vaker te maken met mentale klachten zoals stress, angst, depressie en burnout. Vaak willen perfectionisten er op hun best uitzien en hebben zij behoefte aan grip en controle. De kans dat zij een dieet gaan volgen (met alle gevolgen van dien) is hierdoor groter.
Tot slot bleek zelfbeeld invloed te hebben op gewicht. Diëten (door laag zelfbeeld) is één van de grootste gewichtstoename voorspellers die er is.
3 tips om aan je zelfbeeld te werken:
Duss vanaf morgen sta jij klappend en stralend voor de spiegel jezelf elke dag op te hemelen!
Nee.. Zo werkt het natuurlijk niet, ook al mag het zeker!
Uiteindelijk gaat het erom dat je vertrouwen en respect in en voor je lichaam hebt onafhankelijk van hoe het er uit ziet. Het vieren van alles wat ons lichaam voor ons kan en doet. Maar je ook zeker beseffen dat jij zóveel meer bent dan alleen je lichaam en je uiterlijk.
Je mag als doel hebben om jezelf helemaal geweldig te vinden. Dat moedig ik alleen maar aan. Weet alleen wel dat je ook zonder dit van je lichaam kan houden en neutraal over je lichaam leren denken een mooie tussenstop is.
Wanneer je gaat leven voor jezelf in plaats van voor wat de maatschappij van je verwacht zal je merken dat je zoveel vrijer in het leven gaat staan.
Je zult sneller rust vinden met eten, geen sociale evenementen vermijden vanwege hoe je lichaam eruit ziet, meer je emoties kunnen voelen en wellicht wordt je zelfs minder perfectionistisch.
Waar je alvast mee kan beginnen:
- Een goede eerste stap is om te kijken naar wat je lichaam voor je doet in plaats van hoe het eruit ziet. Maak een lijstje van dankbaarheid voor je lichaam. Wat doet je lichaam allemaal voor je?
- Daarna kan je eens iets ondernemen wat je normaal niet doet omdat de angsten rondom je lichaam je tegenhouden. Kies er bijvoorbeeld voor om de komende tijd altijd op de foto te gaan in plaats van ‘m te nemen. Of tijdens de volgende vakantie wel naar het zwembad te gaan. Face the fear, and do it anyway!
- Sta jezelf toe om gevoelens te voelen. Wist je dat een emotie maar 30-90 seconden bij je blijft en daarna afzwakt? Jouw behoeften doen ertoe, leer ernaar te luisteren en stop het niet weg.
Zo ga jij stapje voor stapje naar een beter zelfbeeld.
____
Cash, T. F., & Fleming, E. C. (2002). The impact of body image experiences: Development of the body image quality of life inventory. International Journal of Eating Disorders, 31(4), 455–460. https://doi.org/10.1002/eat.10033
Magalhaes Bosi, M. L., & Devide Nogueira, J. A. (2016). Body Image and Eating Behavior among Medical Students: Eating Disorders among Medical Students. Epidemiology: Open Access, 6(4), 150–155. https://doi.org/10.4172/2161-1165.1000256
Teixeira, M. D., Pereira, A. T., Marques, M. V., Saraiva, J. M., & Macedo, A. F. D. (2016). Eating behaviors, body image, perfectionism, and self-esteem in a sample of Portuguese girls. Revista Brasileira de Psiquiatria, 38(2), 135–140. https://doi.org/10.1590/1516-4446-2015-1723
Tribole, E., & Resch, E. (2021). Intuïtief Eten (4de ed.). I’m a Foodie publishing.
